در این مطلب می خوانید:
زمان تخمینی مطالعه: 11 دقیقه
مقایسه بازار های مالی در سطح بین المللی و سپس در ایران به شما کمک می کند برای شروع سرمایه گذاری یا انتقال سرمایه خود از یک بازار به دیگری، با نهایت هوشمندی تصمیم گیری کنید. در این مطلب بازارهای مالی مختلف در دنیا به شما معرفی خواهند شد. سپس مقایسه ای جامع میان بهترین و شاخص ترین بازار های ایران آورده شده است.
انواع بازار های مالی
در بازار های مالی مختلف، شما امکان خرید یا فروش کالاها، سهام و به طور کلی دارایی های ارزشمند را دارید. چرا بازارهای مالی مهم هستند؟ چون قوانین و شرایطی که بین فروشندگان و خریداران قرار می گیرند تا به واسطه‌ی آنها مبادلات به طور دقیق و صحیح انجام شوند را تعیین می کنند. بازار های مالی شامل موارد زیر هستند. شایان ذکر است که در هر کشوری، این نوع بازارها اندازه و محدودیت های خاص خود را دارند.
- بازار سهام: سرمایه گذاران می توانند در این بازار سهام شرکتی که خریداری کرده اند را بفروشند. سهام یکی از رایج ترین بازار های مالی به شمار می آید.
- بازار اوراق قرضه: اوراق بهادار یا اوراق قرضه در این بازار خرید و فروش می شوند. این نوع از اوراق بهادار مابین وام دهنده و وام گیرنده به صورت توافقی با سود مشخص تبادل می شوند. اوراق قرضه در واقع وام هستند و طی مدت مشخصی به متقاضی ِدریافت وام داده می شوند.
- بازار کالاها: کالاهای فیزیکی و رایج ِروزمره مردم در این بازار خرید و فروش می شوند مثل ماشین، مسکن، خوراکی و غیره.
- بازار OTC: این بازار که بدون دخالت بروکر ها اداره می شود، غیر متمرکز و کاملا الکترونیکی است.
- بازار تبادلات ارز های خارجی: همانطور که از نام ِاین بازار مشخص است، در آن تبادل ارز رایج کشور ها (خرید و فروش) انجام می شود. جالب است بدانید که بیشترین حجم نقدینگی نسبت به سایر بازارها در بازار تبادلات خارجی قرار دارد.
- بازار مشتقات: در این بازار معاملات بر اساس ارزش دارایی ها صورت می گیرد، مثلا طبق ارزش سهام، ارز دیجیتال و غیره.
- بازار رمز ارزها: این بازار برای خرید و فروش ارز های دیجیتال با ارز های فیات (مثل دلار) می باشد.
مقایسه بازار های مالی در ده سال گذشته
در این بخش، مقایسه بازار های مالی جهانی را آورده ایم. این اعداد می توانند به شما دید بهتری نسبت به شرایط بازار ایران و سرمایه گذاری در آن (نسبت به سایر بازارها در دنیا) بدهند. اگر برای مقایسه بازار های مالی جهانی به گذشته نگاه کنیم، متوجه می شویم یک دهه است که از بحران مالی جهانی فاصله گرفته ایم. اگر به ده سال پیش (از زمان نگارش این مطلب) یعنی سال 2012 نگاهی بیندازیم.
در صورتی‌که به عنوان مثال در یکی از شرکت هایی که پیشرو ترین شاخص سهام را در اختیار داشت سرمایه گذاری می کردید، ده سال بعد می توانستید سود نه چندان چشمگیری را (در حد 12 درصد) به دست آورید؛ آن هم تنها به این خاطر که اکثر بازارهای سهام در طی این مدت عملکرد چندان خوبی از خود نشان نمی دهند. سرمایه گذاری در بازار اوراق قرضه در طی ده سال سرمایه گذاران را به سود 9 درصد رسانده است.
با بررسی S&P 500 (یا شاخص بررسی عملکرد بازار بورس آمریکا براساس ارزش گذاری پانصد شرکت ِبزرگ ِآن) در طی ده سال گذشته، به جدول زیر می رسیم. ارقام این جدول از میانگین بازده سالانه حدود ده درصد بالاتر است. بازار سهام در طی این سالها زیان های متعددی را (به خصوص در 2015 و 2018) تا 6.24 درصد تجربه کرده است.
| دوره زمانی | میانگین بازدهی بازار های مالی | میانگین بازده بازارها با تعدیل تورم |
| 10 سال | 14.83 درصد | 12.37 درصد |
مقایسه بازارهای مالی در ایران
رشد قیمت ها به طور واضح در ایران باعث ایجاد تغییر در بازار های مالی ایران شده است. ما از سالهای 93 تا 96 در ایران شاهد رکورد بسیاری از بازار ها بودیم. هیچگونه تغییر یا تلاطمی در آنها وجود نداشت و سیاست ضد تورمی دولت باعث شد تا این رکود بیش از پیش مشاهده شود. در سال 98 اما تغییر بسیار قابل توجهی در بازار شکل گرفت. در این سال همچون 1392 و 1399 بازار بورس بازدهی بیشتری از خود نشان داد و پس از آن بازار مسکن قرار گرفت.
تورم کالاهای اساسی در سال 1400 و رفتار بانک ها باعث شد تا بازار بورس با رشد 5 درصدی به انتهای لیست برگردد و سایر بازار ها پیش از آن قرار بگیرند. همانطور که در نمودار زیر مشاهده می کنید، فقط در سال 97 بازار سکه، دلار، مسکن و بورس به ترتیب پیشتاز بودند. در طی سالهای بعد فقط بانک ها جلوتر از آنها قرار گرفتند. در سال 1400، تمامی این بازار های مالی و سرمایه به قعر جدول سقوط کردند و در حال حاضر تنها تورم پیشتاز ِمیدان است. چنین شرایطی طبق جدول در طی ده سال پیش عملا وجود نداشت و دست کم یک بازار همواره پیشرو بوده است.
مقایسه بازار های سرمایه
معمولا برای اینکه بدانید در کدام بازار سرمایه گذاری کنید، باید مقایسه‌ای صحیح پیش رویتان باشد. مثلا نمی توانید بازار بورس را با بازده سپرده بانکی مقایسه کنید. در روش دوم ریسک بسیار کمتری نهفته است. بازارهای سرمایه گذاری ایران نوسانات بسیار زیادی را تجربه می کنند و این موضوع در نگاه به سالهای گذشته کاملا هویداست.
بازار های سرمایه در ایران طی سالهای اخیر بازده خوبی داشته اند. اگر به دریافت سود بلند مدت و قطعی فکر می کنید و دوست ندارید نوسانات شدید گریبانِ سرمایه تان را بگیرد، می توانید به سراغ روش سپرده گذاری در بانک ها بروید. بازار مسکن در حال تجربه‌ی رشد قیمت صعودی (به خاطر تورم) است و هرگز از میزان ارزش یک ملک یا یک زمین کم نمی شود. تنها مشکلی که در انتخاب این روش برای سرمایه گذاری وجود دارد، نیاز به پرداخت هزینه های مالیاتی است.
گزینه‌ی بعدی برای سرمایه گذاری که می تواند انتخاب مناسبی باشد اما نسبت به سپرده بانکی و خرید مسکن ثبات ندارد، بازار ارز است. ریسک زیادِ موجود در این نوع بازار، بسیاری از مردم را دچار ضرر و زیان قابل توجهی کرده است. البته بسیاری از افرادی که در طی سالهای گذشته اقدام به تهیه یورو و یا دلار کرده اند توانسته اند در طی یک یا دو ماه سرمایه‌ی خود را افزایش دهند. بازار ارز هرگز روال مشخصی ندارد و حتی ابزارهای تحلیلی نیز نمی توانند به سرمایه گذاران کمک کنند تا به نتیجه قابل قبول و تا حدی صحیح دست یابند.
مقایسه بازدهی بازار های مالی
تمامی بازارهای مالی شرایط پیچیده و خاص خود را دارند. مقایسه بازار های مالی می تواند به شما به عنوان سرمایه گذار دید لحظه ای ارائه کند، اما نمی تواند به تنهایی فاکتور مناسبی برای تصمیم گیری باشد. بهتر است در کنار بررسی شرایط بازار های مالی، اطلاعات و دانش تخصصی خود را افزایش دهید. به عنوان مثال بهتر است ضریب بازدهی این بازار ها را در اولویت قرار دهید تا بتوانید به نتیجه صحیحی دست پیدا کنید.
در طی سالهای گذشته و با مقایسه بازار های مالی در ایران به این نتیجه میرسیم که بعد از بازار بورس (البته به جز سال 1400) بازار طلا و مسکن بیشترین سود را نصیب سرمایه گذاران کرده اند. در سال 1401 با توجه به معیار هایی مانند مدیریت ریسک، میزان نقد شوندگی و سهولت در انجام معامله به این نتیجه میرسیم که در بین بازار های نام برده، فعلا بازار سکه، طلا و بازار ارز توانسته اند پیشتاز میدان رقابت باشند. البته بازار بورس (به دلیل اینکه با مبلغ بسیار کم هم می توان در آن سرمایه گذاری کرد) در جایگاه بعدی قرار می گیرد.
بازار بورس به دلیل بازده سه درصدی در سال 1401 سرمایه گذاران را از خود فراری داد. به گفته متولیان و مسئولان، قیمت طلا و سکه تنها حباب هستند. در صورتی که این حباب ها از بین بروند، بسیاری از کسانی که در این زمینه سرمایه گذاری کرده اند با ضرر و زیان بسیار قابل توجهی مواجه خواهند شد چرا که سرمایه شان به نیمی از آنچه در اختیار دارند کاهش پیدا خواهد کرد. این در حالی است که بازار بورس دارای حباب و قیمت کاذب نیست.
نمودار مقایسه بازارهای مالی
شما می توانید در تصویر زیر شرایط و شاخص بازار های مالی مختلف ایران را مشاهده کنید. این تصویر و اعداد داخل ِآن توسط سازمان بورس و اتحادیه طلا تهیه و تنظیم شده است.
مقایسه بازار فارکس با سایر بازارهای مالی
در طی مقایسه بازار های مالی به بازار فارکس برخورد می کنیم که بسیار هم معروف است. بازار تبادل ارز های خارجی را بازار فارکس می گویند. ارزش جهانی یک واحد پولی در این بازار تعیین می شود (با توجه به میزان عرضه و تقاضا) و سپس با توجه به آن، می توان سایر ارز ها را برای خرید یا فروش ِ ارز مذکور پیشنهاد داد.
در مقام مقایسه بازار های مالی با بازار فارکس به نکته‌ی جالبی می رسیم. موقع سرمایه گذاری در بازار فارکس نیاز نیست که روی شاخص های مختلفی تمرکز کنید. همینکه روی اقتصاد کلان تمرکز داشته باشید و بتوانید از ابزارهای معاملاتی به درستی استفاده کنید (اندیکاتورها) کفایت می کند. این در حالی است که برای سرمایه گذاری در سایر بازار ها مانند بازار سهام باید به عوامل مختلفی توجه کنید. مثلا توجه به درآمد ِشرکتی که قرار است روی آن سرمایه گذاری کنید. اگر بخواهید سهام تعداد شرکت های بیشتری را بخرید، باید فاکتورهای بیشتری را در نظر بگیرید و در مورد آنها نیز تحقیق کنید. چنین شرایطی در مورد بازار فارکس صدق نمی کند.
سوالات متداول
سرمایه گذاری در طی بازه بلند مدت و کوتاه مدت به شما کمک می کند تا پولی که در اختیار دارید را افزایش دهید. البته «افزایش سود» فقط هدف از سرمایه گذاری در بازار های مالی نیست. شما می توانید با فعالیت در این بازار ها هوش مالی خود را توسعه دهید.
برخی بازار ها در طی دو سال اخیر در ایران مانند بازار طلا و دلار پیشتاز بوده اند. اما پیشتاز بودن و کسب سود بیشتر از هر بازار فاکتور های کاملی برای تعیین شیوه‌ی سرمایه گذاری به شمار نمی آیند. باید شاخص های بیشتری را درنظر بگیرید. سپس برای انتخاب بازار مالی ِمورد نظرتان اقدام کنید. از جمله این شاخص ها می توان به میزان نقد شوندگی و سهولت در معامله اشاره کرد.
